Νέα κατηγορία σουπερνόβα ενδέχεται να ανακάλυψαν οι αστρονόμοι

Λονδίνο
Τελικά δεν υπάρχουν μόνο δύο τρόποι να ανατιναχθεί ένα άστρο στον ουρανό, εκτιμούν διεθνείς ερευνητικές ομάδες. Πιστεύουν ότι ανακάλυψαν μια τρίτη, πιο αμυδρή μορφή υπερκαινοφανούς αστέρα, η οποία μάλιστα θα μπορούσε να εξηγήσει τις μεγάλες ποσότητες ασβεστίου που υπάρχουν στο Σύμπαν.

«Ανακαλύπτουμε παράξενα σουπερνόβα που ίσως αντιστοιχούν σε διαφορετικούς μηχανισμούς συγκριτικά με τους δύο καλά γνωστούς τύπους, ή απλά θα μπορούσαν να είναι παραλλαγές στο ίδιο θέμα» σχολίασε στο AFP ο Αλεξ Φιλιπένκο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μέρκλεϊ.

Ο Φιλιπένκο είναι μέλος μιας από τις δύο διεθνείς ομάδες που δημοσιεύουν τις παρατηρήσεις τους στο περιοδικό Nature της Παρασκευής.

Σήμερα, οι υπερκαινοφανείς αστέρες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Τα σουπερνόβα Τύπου Ιa πιστεύεται ότι προέρχονται από λευκούς νάνους (μικρά άστρα με μάζα αντίστοιχη με του Ήλιου) που απορροφούν υλικό από ένα παρόμοιο άστρο που κινείται γύρω τους. Όταν απορροφήσουν υπερβολικά πολύ υλικό, εκρήγνυνται κάτω από την ίδια τους τη βαρύτητα και διαλύονται εντελώς.

Στο κρίσιμο σημείο της έκρηξης, ο πυρήνας οξυγόνου και άνθρακα του άστρου καταρρέει και δημιουργεί μια θερμοπυρηνική έκρηξη τόσο λαμπρή που μπορεί να κάνει ολόκληρο το γαλαξία να ωχριά σε φωτεινότητα.

Η δεύτερη κατηγορία, γνωστή ως Τύπος ΙΙ (ή Τύπος Ib ή Ic) αφορά πολύ μεγαλύτερα, νεαρά άστρα, τα οποία καταρρέουν υπό το βάρος τους και μετατρέπονται σε μαύρες τρύπες ή άστρα νετρονίων.

Το 2005, όμως, οι αστρονόμοι κατέγραψαν δύο εκρήξεις αστέρων, τις SN 2005cz και SN 2005E, που δεν φαίνεται να ταιριάζουν με τις γνωστές κατηγορίες υπερκαινοφανών.

Όπως οι εκρήξεις Τύπου Ιa, η έκρηξη SN 2005E φαινόταν να προέρχεται από λευκούς νάνους. Όμως οι τεράστιες ποσότητες ασβεστίου και τιτανίου που απελευθέρωσε ήταν ενδεικτικές μιας θερμοπρηνικής έκρηξης με ήλιο, αντί με οξυγόνο και άνθρακα όπως στον Τύπο Ιa.

Ταυτόχρονα, η ποσότητα του υλικού που εκτινάχθηκε και το περιβάλλον στο οποίο εμφανίστηκε η έκρηξη δεν ταιριάζουν ούτε με τον Τύπο ΙΙ.

Μία από τις δύο ερευνητικές ομάδες εκτιμά ότι το σουπερνόβα SN 2005E πιθανότατα αντιστοιχεί σε νέα κατηγορία, ενώ η δεύτερη ομάδα θεωρεί πιθανότερο να πρόκειται για παραλλαγή των γνωστών τύπων, η οποία αφορά λευκούς νάνους που αποτελούνται κυρίως από ήλιο, αντί από υδρογόνο.

Σε κάθε περίπτωση, η καταγραφή των δύο ασυνήθιστων σουπερνόβα θα μπορούσε να εξηγήσει ένα μυστήριο που απασχολεί εδώ και χρόνια τους αστρονόμους: πού βρέθηκε τόσο ασβέστιο στο σύμπαν;

Όπως όλα τα βαρύτερα στοιχεία, το ασβέστιο που υπάρχει στα οστά μας προήλθε από εκρήξεις αρχαίων υπερκαινοφανών. Όμως οι γνωστές κατηγορίες σουπερνόβα δεν παράγουν αρκετό ασβέστιο για να εξηγήσουν τη συγκέντρωση αυτού του στοιχείου στο Σύμπαν.

Οι ερευνητές υπολογίζουν τώρα ότι το μισό από το υλικό που απελευθέρωσε το SN 2005E ήταν ασβέστιο που δημιουργήθηκε στον πυρήνα τους. Αυτό σημαίνει ότι δύο τέτοιες εκρήξεις ανά αιώνα θα ήταν αρκετές για να παράγουν το ασβέστιο που υπάρχει στον δικό μας Γαλαξία.